Mozhgan Chahian

در این سمینار که هنرمندان، پژوهشگران، اساتید و فعالان حوزه موسیقی معاصر، پیرامون تجربه‌ها و دیدگاه‌های خود به گفتگو پرداختند، مژگان چاهیان، کارشناسی ارشد آهنگسازی (دانشگاه هنر تهران) در ارتباط با مقاله اش تحت عنوان “تأثیر نغمات موسیقی قدیم بر آهنگسازی معاصر” به سخنرانی پرداخت.

این مقاله که برگزیده فراخوان دومین فستیوال بین المللی موسیقی معاصر تهران بود، به دلیل بیان علمی و موشکافانه مسائل مطرح شده، مورد استقبال مخاطبان این سخنرانی قرار گرفت.

عناوینی که در سخنرانی وی مطرح شد شامل جنبه های مختلف بررسی نغمات موسیقی قدیم بود که تحت عناوین زیر می باشد:

• ویژگی‌های موسیقایی نغمات

• چگونگی استفاده و گسترش تم‌ها

• بررسی فرم قطعه در ارتباط با ساختار روایی نغمات

• تأثیر مدها و نحوه‌ی تکرار آن‌ها در ویژگی‌های کنترپوانتیک و هارمونیک کمپوزیسیون‌ها

• چگونگی رویکرد به منظر هارمونی با تأثیرپذیری از نغمات موسیقی قدیم

• اشعار، روایات و داستان‌پردازی‌های موسیقایی در نغمات موسیقی آوازی

خلاصه سخنرانی وی بدین شرح است:
بهره‌گیری از ویژگی‌ها و تکنیک‌های موسیقی معاصر در ساخت یک اثر با محتوای نغمات شرقی، مستلزم حفظ محتوای این نغمات، حداقل به گونه‌ای فُرمال است که در آن ویژگی‌های متریک از یاد نرود. ویژگی‌های کنترپوانتیک و هارمونیک کمپوزیسیون‌ها براساس درک مُدها و نحوه‌ی تکرارها به گونه‌ای خواهد بود که یک نغمه در برش‌های زمانی در جایگاه‌های مختلف قرار خواهد گرفت. تفکر هارمونیک با تمرکز بر فضاسازی از تفاوت تکرارها و خلاقیت ذهن آهنگساز در فضاهای مشابه که متأثر از نغمات است و با فواصل مرتبط با مفاهیم ملودیک نغمات اخذ می‌شود. توجه به قالب اشعار و همچنین مفاهیم روایی در داستان‌پردازی‌های موسیقایی در نغمات آوازی و چگونگی روند حرکت در جریان یک اثر، منجر به دستیابی به فرمی خواهد شد که از درون‌مایه‌ی نغمات موسیقی قدیم اخذ شده و همین امر باعث ایجاد ساختارهایی جدید در آهنگسازی معاصر می‌شود.

در پایان سخنرانی، جمع بندی این پژوهش مطرح شد که مختصری از آن به شرح زیر می باشد:
نغمات موسیقی قدیم و موتیف‌های آن می‌تواند برای موسیقی معاصر کاربرد داشته باشد. با توجه به بررسی ویژگی‌های موسیقایی نغمات از منظر جملات، موتیف‌های آوازی و دیگر عناصر ساختاری مورد نیاز برای ساخت یک اثر، می‌توان نتیجه گرفت که با بهره‌گیری از این نغمات و تکنیک‌های آن در ترکیبی از برخی لحن‌های موجود در موسیقی معاصر، آهنگساز می‌تواند روایتگر نوعی بیان مشخصی باشد که در هر بخش از اثر، با تغییر در بافت ارکستراسیون، بر تغییرات ملودیک ایجاد شده، تأکید کند.

اما باید بیان کرد که با توجه به استفاده از موتیف‌های تکراری فراوان در این نوع موسیقی، استفاده از واریاسیون‌ها، مدلاسیون و رنگ‌های صوتی متنوع ارکستر می‌تواند اثر را از یکنواختی خارج کند.